همانطور که می‌دانید در بسیاری از خوراکیها، نوشیدنی‌ها و البته داروها، کافئین وجود دارد و به همین علت ممکن است در صورت زیاده روی در مصرف موارد فوق الذکر، علائم مصرف بیش از حد کافئین پدیدار می‌گردند و باعث تولید حساسیت شود. در این مقاله در خصوص نشانه‌های زیاده روی در مصرف کافئین صحبت خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.

کافئین چیست و آیا مصرف آن برای سلامتی انسان مفید است یا مضر؟

کافئین یک ماده محرک طبیعی است که در قهوه، چای و شکلات وجود دارد (البته بیشتر چای‌های گیاهی فاقد کافئین هستند). کافئین همچنین به عنوان یک ماده شیمیایی در طی فرآیند کافئین‌ زدایی قهوه از آن جدا می‌شود و سپس کافئین به نوشیدنی‌های گازدار، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و برخی مواد غذایی خاص افزوده می‌شود. علاوه بر این، کافئین در برخی از داروهایی که برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گیرند و نیز در قرص‌ها یا پودرهای انرژی‌زا هم یافت می‌شود. کافئین یکی از اجزاء ترکیبی رایج در مکمل‌های گیاهی کاهش وزن است، با این وجود براساس نظر محققین، ممکن است وجود کافئین به عنوان یکی از ترکیبات موجود در این گونه محصولات، به طور دقیق روی برچسب این محصولات ذکر نشود و لذا افرادی که دارای حساسیت نسبت به کافئین هستند باید مراقب خود باشند.

مصرف چه مقدار کافئین بعنوان زیاده روی در مصرف کافئین محسوب می‌گردد؟

 کافئین معمولاً یک ماده محرک بسیار ایمن است که می‌تواند مزایای متعدد برای مصرف کننده از قبیل؛ هوشیاری و بهبود وضعیت روحی را ایجاد نماید، اما مصرف بیش از حد کافئین ممکن است عوارض جانبی متعددی برای مصرف کننده بی توجه به ارمغان آورد!

در خصوص اکثر افراد، مصرف حدود 300 میلی‌گرم کافئین در طی روز، میزان متعادل و ایمن مصرف کافئین محسوب می‌گردد، این میزان کافئین تقریباً معادل سه فنجان قهوه است.

بدن برخی افراد حتی نسبت به مصرف میزان کمی کافئین نیز حساسیت نشان می‌دهد، البته باید بدانید که میزان کافئین موجود در قهوه، چای و سایر مواد حاوی کافئین بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، میزان کافئین موجود در نوشیدنی‌ مربوط به قهوه استارباکس از 10 میلی گرم تا 415 میلی‌گرم متغیر می‌باشد.

علائم مصرف بیش از حد کافئین در افراد بزرگسال:

باید بدانید که علائم مصرف بیش از حد کافئین از فردی به فرد دیگر متفاوت است و از علائم متوسط مانند برافروختگی چهره تا علائم شدید که میتواند منجر به مرگ گردد، طبقه‌بندی می‌شوند، که این وضعیت به فرد و میزان مصرف کافئین بستگی دارد.

در ادامه شما را با علائم مصرف بیش از حد کافئین آشنا خواهیم کرد:

• تپش قلب بالا
• اضطراب و سایر مشکلات مربوط به سیستم عصبی
• گیجی (اختلال حواس)
• اسهال
• مشکل در خوابیدن، کم خوابی یا بی‌خوابی، بی‌تابی و بی قراری یا مشکلات مربوط به ورود به حالت هوشیاری و از دست دادن حالت هوشیاری
• سرگیجه
• تب
• برافروختگی چهره‌
• مشکلات دستگاه گوارش
• توهم و سایر علائم مربوط به سیستم عصبی
• سردرد
• افزایش دفع ادرار
• افزایش تشنگی
• ضربان نامنظم قلب
• کج خلقی
• عصبانیت
• گرفتگی عضلات / اسپاسم یا تشنج
• حالت تهوع
• مشکلات تنفسی
• استفراغ
• از دست دادن حیات/مرگ

به ندرت اتفاق می‌افتد که زیاده روی در مصرف کافئین منجر به مرگ گردد، و چنین اتفاقی اصولا بصورت عمدی انجام می‌شود. برای مرگ فردی که 69 کیلوگرم وزن دارد، حدود 10.000 میلی‌گرم کافئین (حدود 100 فنجان قهوه‌ای که دم کشیده باشد)  نیاز است. با این وجود، مصرف کافئین ممکن است با سایر داروها یا الکل تداخل پیدا کند که این موضوع می‌تواند برای افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، مشکلاتی ایجاد کند.

علائم مصرف بیش از حد کافئین در کودکان:

واکنش به کافئین در اطفال نیز همانند بزرگسالان می‌باشد، اما به دلیل وزن کم کودکان، برای بروز چنین عوارضی، مصرف میزان کمتری کافئین کفایت می کند. از جمله علائم مصرف بیش از حد کافئین در اطفال میتوان به فشار خون پایین ، منقبض شدن عضلانی و شل شدن عضلات اشاره کرد.

توصیه‌ آکادمی آمریکایی طب اطفال این است که کودکان زیر 12 سال نباید مواد غذایی یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین مصرف کنند. هر چند ممکن است که به کودک خود قهوه ندهید، اما لازم است تا در کودکان نسبت به مصرف سایر منابع حاوی کافئین نیز دقت نمایید، از جمله این منابع می توان به مصرف لیمونادها (سودا)، شکلات و نوشیدنی‌های انرژی‌ زا اشاره کرد.

حساسیت به کافئین:

افرادی که مشکلاتی در زمینه‌ سلامتی دارند یا به کافئین حساسیت دارند، ممکن است نتوانند با خیال راحت حتی 200 تا 300 میلی‌گرم کافئین را در روز مصرف کنند. علائم حساسیت به کافئین شبیه به نشانه‌های مصرف بیش از حد کافئین است، اما ممکن است در سطوح بسیار کمتر مصرف کافئین مانند میزان نسبتاً پایین کافئین در یک شکلات، بروز پیدا کنند.

عوامل تأثیرگذار بر حالت حساسیت به کافئین عبارتند از:

• سن: کودکان و بزرگسالان مسن‌تر نسبت به بزرگسالان، حساسیت بیشتری نسبت به کافئین دارند.
• جنسیت بیولوژیکی: گاهی اوقات زنان در مقایسه با مردان، حساسیت بیشتری به کافئین دارند.
•  مشکلات مربوط به سلامتی: اضطراب، مشکلات قلبی عروقی یا مشکلات تنفسی، ممکن است آسیب‌پذیری نسبت به کافئین و مصرف بیش از حد آن را افزایش دهند.
• مصرف نامنظم کافئین: مصرف منظم کافئین، در اغلب افراد، مقاومت نسبت به کافئین را افزایش می دهد، به این ترتیب اگر به ندرت آن را مصرف می‌کنید، ممکن است عوارض بیشتری تجربه کنید.
• داروها: کافئین می‌تواند با داروها و مکمل‌هایی مانند تئوفیلین، اکیناسه و برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند سیپروفلوکساسین و نوروکسین (نورفلوکساسین) تداخل داشته باشد. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از افزایش علائم مرتبط با مصرف بیش از حد کافئین و عوارض طولانی مدت مصرف کافئین.
• وزن: وزن کم، معمولاً موجب افزایش حساسیت به کافئین می‌شود.

چنانچه علائم حساسیت به کافئین را دارید، ممکن است مایل باشید در مورد علائم و هر عاملی که ممکن است حساسیت به کافئین را در شما افزایش دهد، با پزشک خود مشورت کنید تا میزان ایمن مصرف کافئین را برای خودتان مشخص کنید.

کاهش یا درمان علائم مصرف بیش از حد کافئین:

 چنانچه علائم شدید مصرف بیش از حد کافئین مانند؛ تپش قلب همراه با مشکلات قلبی عروقی از قبل را دارید، بلافاصله با مرکز کنترل مسمومیت یا خدمات اورژانس محلی خود تماس بگیرید.

 چنانچه علائم متوسط مصرف کافئین را دارید (مانند عصبانیت یا بی‌تابی و بی‌قراری)، با پزشک خود مشورت کنید یا میزان مصرف کافئین خود را کاهش دهید.

 چنانچه مایلید مصرف کافئین را کاهش دهید، می‌توانید با کاهش آهسته و تدریجی مصرف آن، از بروز برخی علائم ترک کافئین پیشگیری کنید. اگر با نوشیدن قهوه‌، کافئین مصرف می‌کنید، به طور کلی توصیه می‌شود که برای کاهش میزان مصرف کافئین، نوشیدن قهوه را به طور روزانه به میزان نصف فنجان کاهش دهید.

رایج ترین منابع حاوی کافئین:

What Are the Most Common Sources of Caffeine?

Here’s a Caffeine Content Chart with useful information!

در ذیل یک نمودار خوراکی‌های حاوی کافئین با اطلاعات مفید نمایش داده شده!