اجازه دهید پیش از آنکه به نحوه جرم گیری و تمیز کردن و سرویس دستگاه اسپرسوساز بپردازیم؛ ابتدا درباره اهمیت انجام سرویس دستگاه اسپرسوساز و تاثیری که بر سلامت و عملکرد دستگاه قهوه ساز و همچنین کیفیت عصاره گیری قهوه دارد، کمی توضیح دهیم:
اهمیت جرم گیری و تمیز کاری دستگاه‌های اسپرسوساز:
یک سئوال؛ جرم گیری و تمیز کردن دستگاه های اسپرسو ساز چه تاثیراتی بر دستگاه قهوه ساز و کیفیت عصاره استخراج شده قهوه دارد؟
طولانی شدن عمر دستگاه:
به جرات می توان گفت بزرگ ترین دلیل و اهمیت جرم گیری و تمیز کردن دستگاه های اسپرسو ساز، همانا طولانی شدن عمر دستگاه اسپرسوساز می‌باشد. این بدان معناست که بالا رفتن عمر دستگاه و همچنین کم شدن احتمال نیاز پیدا کردن به تعمیرات با سرویس به موقع دستگاه قهوه ساز برطرف می‌شود و به عبارتی دیگر، وقتی شما به درستی به دستگاه اسپرسو ساز رسیدگی کنید، این عمل باعث می شود احتمال خرابی دستگاه اسپرسو ساز بسیار پایین بیاید و در نتیجه بتوانید مدت زمان بیشتری از دستگاه اسپرسو ساز خود استفاده کنید.
برای مثال جرم گیری داخلی اسپرسو سازهای برقی خانگی باعث می شود رسوبات درون لوله های انتقال آب یا بخار آب در دستگاه اسپرسو ساز نماند و آن ها را فرسوده نکند یا برای اسپرسو سازهای صنعتی، تمیزکاری آخر شیفت ها، باعث می شود دستگاه اسپرسو ساز خیلی کمتر به سرویس یا تعمیرات نیاز پیدا کند و عمر مفید آن هم بالا رود.
عصاره گیری و طعم بهتر قهوه:
وقتی دستگاه اسپرسو ساز مسیر آب داخل دستگاه خالی از جرم و رسوب باشد، قطعا قهوه خوشمزه تر و باکیفیت تری بدست خواهد آمد. به بیان دیگر، وقتی لوله های داخلی دستگاه اسپرسو ساز، مخزن آب، هدگروپ و پرتافیلتر دستگاه اسپرسو ساز تمیز باشند، روند عصاره گیری قهوه، به درستی پیش می رود و در نهایت عصاره قهوه عالی خواهیم داشت. برای مثال اگر مخزن آب دستگاه اسپرسو ساز را رسوب زدایی نکنیم، این رسوبات از طریق لوله ها انتقال پیدا کرده و در نهایت به شات قهوه وارد شده و روی طعم قهوه تاثیر نامطلوب می‌گذارد. این موضوع به خصوص برای کافی شاپ‌ها بسیار پراهمیت است، چرا که اگر قهوه بد مزه و طعم به مشتری ارائه شود، باعث نارضایتی آنان خواهد شد!
تمیز کردن اسپرسوسازهای تک بویلر و ترموبلاک دار:
جرم گیری و تمیز کاری دستگاه های اسپرسو ساز خانگی یا آنهایی که مخزن آب جدا دارند و تک بویلر هستند، آسان است و فقط کمی وقت و حوصله می خواهد. در این قسمت از مقاله آموزشی به نحوه جرم گیری داخلی این اسپرسو سازها می پردازیم. دقت کنید که همه مراحل را به ترتیب و دقت انجام دهید.
نکته: از آنجایی که مایع های جرم گیر و شوینده با هم فرق دارند و هر یک برای قسمتی از دستگاه اسپرسو ساز کاربرد دارند، دقت کنید که برای این قسمت حتما از مایع های جرم گیر داخلی دستگاه اسپرسو ساز استفاده نمایید.
ابتدا ماده جرم گیر یا شوینده مخصوص را درون مخزن پر از آب دستگاه اسپرسو ساز بریزید.- سپس با گرفتن یک فنجان آب از نازل بخار ، محلول را به درون بویلر یا ترموبلاک هدایت کنید.
- دستگاه را خاموش کنید و به مدت 20 دقیقه صبر کنید. این زمان برای محلول مهم است تا بتواند کار خود را به خوبی انجام دهد .
- بعد از گذشت 20 دقیقه دستگاه را روشن کرده و حدود یک چهارم آب مخزن را از نازل بخار و همین مقدار را از هد گروپ بگیرید .
- دوباره دستگاه را به مدت 20 دقیقه خاموش کنید .
- در آخر تمامی آب باقی مانده درون مخزن را از طریق هدگروپ دستگاه و یا نازل بخار از دستگاه خارج کنید.
- برای تمیز شدن دستگاه از محلول، دو بار مخزن آب دستگاه را پر کرده و از هد گروپ و نازل بخار خارج کنید.
چند نکته مهم:
مراحلی که برای جرم گیری و تمیز کاری دستگاه های اسپرسو ساز تک بویلر گفته شد، به صورت هفتگی یا ماهیانه است، اما این نکات را باید به صورت روزانه نیز در نظر بگیرید:
- پس از هر بار عصاره گیری، حتما پرتافیلتر را سریعا از هدگروپ جدا کنید و آن را بشویید. به هیچ وجه پرتافیلتر نباید پس از عصاره گیری به مدت طولانی به هدگروپ متصل بماند.
- توصیه می شود از آب معدنی یا حداقل آب تصفیه شده استفاده کنید تا مخزن آب و لوله های انتقال آب و بخار آب دستگاه اسپرسو ساز کمتر رسوب بگیرند.
- پس از هر بار عصاره گیری و باز کردن پرتافیلتر، یک بار هدگروپ را به اصطلاح فلش کنید. بدین صورت که برای چند ثانیه دکمه عصاره گیری را بزنید تا آب داغ از هدگروپ عبور کرده و باقی مانده های قهوه را بیرون بریزد.
- سینی چکه گیر دستگاه اسپرسو ساز را حتما پس از چند بار عصاره گیری خالی کنید.
- یک حوله یا دستمال پارچه ای تمیز کنار دستگاه اسپرسو ساز قرار دهید تا پس از شستن پرتافیلتر، آن را خشک کنید.
رسوب زدایی مخزن آب اسپرسو ساز برقی:
مخزن آب یکی از مهم ترین اجزای دستگاه اسپرسو ساز برقی خانگی به حساب می‌آید. از این رو که اگر کیفیت آب خوب نباشد، حتی اگر بهترین قهوه جهان را هم در اختیار داشته باشید، در نهایت عصاره اسپرسو مطلوبی را استخراج نخواهید کرد.
پس بسیار اهمیت دارد که به تناوب و با فاصله زمانی مناسب، مخزن آب را رسوب زدایی و جرم گیری کنیم.
برای این کار چند مرحله بسیار ساده را باید انجام دهید:
- مخزن آب را از اسپرسو ساز جدا کنید.
- مقدرا دوز مناسب (طبق راهنمای مصرف مندرج روی بسته) محلول مخصوص رسوب زدایی مخزن آب را داخل آن بریزید و مابقی حجم مخزن را پر از آب کنید.
- به مدت حدود یک ساعت نیم تا دو ساعت اجازه دهید تا محلول داخل لوله و مخزن بماند تا رسوب زدایی بدرستی انجام گردد.
- پس از پایان کار محلول را خالی و مخزن را آبکشی کنید و چندین بار آبکشی را انجام دهید تا محلول به خوبی از داخل مخزن آب پاک شود.
نکته: تا جای ممکن اجازه ندهید محلول با پوستتان تماس پیدا کند.
تمیز کردن اسپرسوسازهای اتوماتیک:
اسپرسو سازهای تمام خودکار، احتمالا خودشان مجهز به سیستم سلف کلینینگ Self cleaning هستند. برای همین اگر دستگاه اسپرسوساز تمام خودکار شما دارای چرخه شستشوی خودکار بود طبق دستورالعمل آن دستگاه مراحل را انجام دهید. اما اگر دستگاه اسپرسوساز اتواماتیک شما دارای شستشوی خودکار نیست، به روش زیر عمل نمایید:
- ابتدا ماده شوینده یا جرم گیر را درون مخزن پر از آب دستگاه حل کنید .
- از نازل بخار دستگاه یک فنجان آب بگیرید، با این کار محلول آب و ماده شوینده به درون دستگاه وارد می‌شود.
- دستگاه را به مدت 20 دقیقه خاموش کنید.
- بعد از گذشت 20 دقیقه دستگاه را روشن کرده و حدودا نیمی از آب موجود درون مخزن را از طریق نازل بخار دستگاه از آن خارج کنید.
- دوباره دستگاه را به مدت 20 دقیقه خاموش کنید.
- سپس باقی مانده آب درون مخزن را از طریق نازل بخار دستگاه از آن خارج کنید و برای تمیز شدن کامل دستگاه از محلول، مخزن آب را دوباره با آب تمیز پر کنید و از طریق نازل بخار مجددا آب را از دستگاه خارج کنید.
جرم گیری و سرویس دستگاه های اسپرسو ساز صنعتی:
اسپرسو سازهای صنعتی عمدتا در کافی شاپ‌ها استفاده می شوند و به همین دلیل تمیز کردن و جرم گیری آنها بسیار مهم است و اگر اسپرسو ساز صنعتی به صورت متناوب جرم گیری و سرویس نشود، عصاره قهوه خوبی استخراج نخواهد شد.
تمیزکردن و سرویس دستگاه اسپرسو ساز صنعتی کمی پیچیده تر از دستگاه های اسپرسوساز خانگی و حتی تمام اتوماتیک است چرا که سیستم های داخلی و بیرونی آنها برای عصاره گیری حرفه ای طراحی شده و شامل بسیاری جزییات بیشتری است و باید زمان و دقت بیشتری برای تمیزکردن و سرویس آن اختصاص دهید.
نکته 1: در نظر داشته باشید که مواد و مایعات شوینده جهت جرم گیری و تمیز کاری دستگاه های اسپرسو ساز صنعتی چند نوع هستند و از نازل بخار گرفته تا هدگروپ و پرتافلیتر، هر کدام ماده مخصوص خودشان را دارند. اهمیت این نکته به خاطر آن است که اگر اشتباه و یا جابجا از این مواد استفاده کنید، هم به دستگاه آسیب می زنید و هم باعث آسیب به طعم و مزه عصاره قهوه می شوید.
نکته 2: برندهای خوب و معروفی از مواد شوینده و جرم گیرهای دستگاه اسپرسوساز در بازار وجود دارد که می توانید آنرا متناسب با نیاز و بودجه خود خریداری کنید. پس لطفا از خرید برندهای متفرقه و مشکوک که با قیمت های پایینی عرضه می شوند، جدا خودداری نمایید چراکه احتمال دارد حتی باعث بیماری و مسمومیت گردند و به دستگاه اسپرسوساز هم آسیب برسانند.
اکنون نوبت آن است تا مراحل عملی جرم گیری و تمیز کردن و سرویس دستگاه های اسپرسو ساز صنعتی را بررسی کنیم:
تمیزکردن دستگاه اسپرسوساز بصورت روزانه:
تمیزکاری روزانه دستگاه های اسپرسو ساز بسیار مهم است. پس ابتدا در نظر داشته باشید که به صورت روزانه، پرتافیلتر، سبد قهوه و هدگروپ را تمیز کنید، بدین طریق که آنها را زیر آب داغ گرفته تا پودر چسبیده به آنها پاک شود، سپس به وسیله یک دستمال آنها را با دقت تمیز کرده و در انتها با یک حوله نرم خشک کنید. تفاله قهوه‌هایی که به هدگروپ چسبیده را نیز باید به وسیله فرچه مخصوص هدگروپ پاکسازی کنید.
پس از پاکسازی هدگروپ (Head Group) دکمه را بزنید تا یکبار آب و بخار از هدگروپ عبور داده شود. اگر صفحه رویی هدگروپ قابلیت جدا شدن دارد، آن را جدا کنید و سپس توسط فرچه نیز سطح زیرین آن را تمیز کنید. شما می‌توانید پرتافیلتر را بدون قهوه درون هدگروپ ببندید و عملیات تهیه قهوه را بدون قهوه انجام دهید تا آب با فشار از پرتافیلتر گذرکرده و کامل پرتافیلتر تمیز شود.
البته پیش از انجام این کار دفترچه راهنمای دستگاه خود را مطالعه کرده و اگر اینکار توسط تولیدکننده توصیه شده آن را انجام دهید. اگر با استفاده از نازل بخار اسپرسو ساز خود، کف شیر تهیه می‌کنید پس از مدتی ممکن است مواد پروتئینی موجود در شیر که روی آن باقی می‌ماند باعث تغییر طعم نوشیدنی شما شود.
جهت جلوگیری از این موضوع، قبل و بعد از هربار استفاده، یک مرتبه نازل بخار را توسط بخاری که از آن عبور داده می‌شود پاکسازی کنید. پس از هربار استفاده، با یک حوله یا پارچه تمیز و اندکی نم‌دار تمام سطح نازل بخار اسپرسو ساز خود را پاک کنید. اگر از مواد تمیزکننده استفاده می‌کنید مطمئن شوید که برای دستگاه شما ضرری نداشته باشد.
نظافت ماهانه اسپرسو ساز:
قهوه بطور طبیعی ماده‌ای همراه با چربی است که این چربی در قهوه‌های عربیکا بیشتر است. پس از مدتی مشاهده خواهید کرد که قطعات درونی و یا ظاهر دستگاه شما اندکی چرب شده است و ممکن است باقیمانده قهوه نیز روی آن جا مانده باشد. پس علاوه بر تمیزکردن اسپرسو ساز خود بصورت روزانه، آن را بصورت ماهانه نیز با استفاده از مواد شیمیایی مخصوص تمیز کنید.
برای انجام اینکار به دو مورد دقت کنید: اول اینکه حتما از تمیزکننده‌های مخصوص اسپرسوساز استفاده کنید و دوم اینکه حتما از روی دستورالعمل تولید کننده اقدام به تمیزکاری اسپرسو ساز خود نمایید.
قطعاتی که از دستگاه شما جدا می‌شوند مانند پرتافیلتر، سبد قهوه ( بسکت پرتافیلتر ) و ... را از آن جدا کرده و درون محلول شیمیایی که با استفاده از پودر مخصوص به آن تهیه شده است، قرار دهید. اجازه دهید قطعات حدود نیم تا یک ساعت در محلول باقی بمانند، سپس قطعات را از محلول درآورده و با آب گرم شستشو دهید.
اگر به کیفیت قهوه‌ای که تهیه می‌کنید اهمیت می‌دهید و دوست دارید همواره عصاره قهوه‌ای با بهترین کیفیت تهیه و بنوشید ،حتما به نکاتی که گفته شد همین دهید و مراحل را بدرستی اجرا نمایید.
تمیزکاری اسپرسو ساز بصورت روزانه لازم است اما کافی نیست، اگر می‌خواهید اسپرسو ساز شما بهترین بازدهی را داشته باشد حتما بصورت ماهانه نیز آن را تمیز کنید.
